Ο ελληνικός εγκέφαλος πίσω από την έρευνα της IBM

Της Ρόης Χάικου

Τείνει να γίνει κουραστικό όταν λέει κανείς «Έλληνας διαπρέπει διεθνώς…». Αλλά ισχύει για μεγάλο αριθμό συμπατριωτών μας που άφησαν τα στενά πολιτικά, κοινωνικά, επιστημονικά όρια της χώρας και άνοιξαν τα φτερά τους στο εξωτερικό.

Ένας τέτοιος Έλληνας είναι και ο κ. Φαίδων Αβούρης, φυσικοχημικός με τις πρώτες σπουδές του στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και «γκουρού» της νανοτεχνολογίας, όπως τον χαρακτηρίζουν, ο οποίος μπορεί να έχει ήδη προκαλέσει επανάσταση στον τομέα των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των επικοινωνιών.

Ο επικεφαλής του τομέα νανοεπιστήμης και νανοτεχνολογίας της ερευνητικής ομάδας του Κέντρου Ερευνών της IBM, Τ. J Watson Research Center στη Νέα Υόρκη δημιούργησε το πρώτο ολοκληρωμένο κύκλωμα από γραφένιο, ξεπερνώντας όλες τις τεχνικές δυσκολίες και αποδεικνύοντας ότι το πυρίτιο – η καρδιά της Silicon Valley- μπορεί να αλλάξει χτύπο…

Αυτό που κάνει μοναδικό το επίτευγμα του κ. Αβούρη για λογαριασμό της IBM, του κολοσσού των τσιπ, είναι ότι κανείς άλλος δεν κατάφερε να κατασκευάσει ένα ολοκληρωμένο κύκλωμα γραφενίου, καθώς το υλικό αυτό δεν κολλάει πολύ καλά στα μέταλλα και τα οξείδια που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία παραγωγής ημιαγωγών.

Το γραφένιο –ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1970– είναι ένα λεπτό φύλλο από άτομα άνθρακα και πάχους ίσο με ένα άτομο και έχει τη δυνατότητα να συμπληρώσει ή και να αντικαταστήσει το πυρίτιο ως ηλεκτρονικό υλικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να αναπτυχθούν νέα είδη τρανζίστορ βασισμένων όμως στην κβαντική φυσική.
Μάλιστα, το γεγονός ότι είναι ένα εξαιρετικά φθηνό υλικό με ευρείες χρήσεις, και εφόσον τέτοια κυκλώματα μπουν σε μαζική παραγωγή, τότε μελλοντικά ίσως αλλάξει και τον «χάρτη» στις τιμές των ηλεκτρονικών συσκευών.

Ο κ. Αβούρης γεννήθηκε το 1945, αποφοίτησε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και  πήρε το διδακτορικό του στη Φυσικοχημεία από το πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν το 1974. Έκανε τη μεταδιδακτορική του έρευνα στο πανεπιστήμιο UCLA της Καλιφόρνια και μετά εργάστηκε ως ερευνητής στα εργαστήρια Bell της AT&T.

Το 1978 ήρθε η... μεταγραφή στην ΙΒΜ, ενώ έχει επίσης διατελέσει και καθηγητής στα πανεπιστήμια Κολούμπια και Ιλινόις. Η θεωρητική (βασική) και πειραματική (εφαρμοσμένη) έρευνά του εστιάζεται στις ηλεκτρικές, οπτικές και οπτοηλεκτρονικές ιδιότητες των νανοσωλήνων άνθρακα και του γραφένιου, έχοντας δημοσιεύσει περισσότερες από 360 επιστημονικές εργασίες πάνω σε αυτά τα θέματα. Το 1998, η ομάδα του στην ΙΒΜ παρουσίασε το πρώτο στον κόσμο μοριακό τρανζίστορ βασισμένο σε νανοσωλήνες άνθρακα, το οποίο βελτίωσε περαιτέρω τα επόμενα χρόνια.

Το 2008 απονεμήθηκε σε εκείνον και τον συνεργάτη του Tony Heinz το βραβείο Julius Springer για την Εφαρμοσμένη Φυσική του Χάρβαρντ για την εργασία τους σχετικά με τις ηλεκτρικές και οπτικές ιδιότητες νανοϋλικών από άνθρακα, συμπεριλαμβανομένων και των νανοσωλήνων άνθρακα.

Ο κορυφαίος ερευνητής της IBM έχει σημαντικό και πρωτοποριακό επιστημονικό έργο, το οποίο δεν γίνεται εύκολα κατανοητό από έναν απλό νου. Σύμφωνα με την ειδικευμένη ιστοσελίδα http://www.physics4u.gr/ αρχικά, η έρευνά του αφορούσε στη χρήση λέιζερ για φωτοφυσικές και φωτοχημικές μελέτες της στερεάς και της υγρής κατάστασης της ύλης. Αργότερα επεκτάθηκε στη μελέτη της φυσικής και χημείας της επιφάνειας με χρήση φασματοσκοπίας ηλεκτρονίων καθώς και με το μικροσκόπιο σάρωσης σήραγγας (Scanning Tunneling Microscopy STM). Και ήταν ο πρώτος που έκανε την σχετική μελέτη, που οδήγησε στην κατανόηση των αρχικών σταδίων της οξείδωσης της επιφάνειας του πυριτίου.

Οι εργασίες του πάνω στα ατομικά φαινόμενα στις επιφάνειες έτυχαν μεγάλου και γενικού ενδιαφέροντος, ιδιαίτερα δε οι μελέτες του πάνω στην εκλεκτική αποβολή ατόμων υδρογόνου από προσρόφηση αερίου σε επιφάνειες πυριτίου. Αυτή η έρευνα οδήγησε σε νέα τεχνική λιθογραφίας σε ατομική κλίμακα που χρησιμοποιείται σήμερα από πολλούς ερευνητές για την κατασκευή πρωτότυπων κβαντο-υπολογιστών.

Βιομηχανίες, από αυτές των αυτοκινήτων, της αεροπορίας, του διαστήματος, της μετατροπής της ενέργειας, της νανοβιοτεχνολογίας μέχρι και των φαρμάκων, είναι πιθανόν να επωφεληθούν από τις ερευνητικές του δραστηριότητες.