Κρας τεστ 12 σημείων στην αναδιαπραγμάτευση

της Έλενας Λάσκαρη Δημοσιεύθηκε: 07:52 - 25/06/12

Ο υπουργός Οικονομικών Βασίλης Ράπανος θα ορκιζόταν την Παρασκευή, αλλά δεν ορκίστηκε. Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς την Πέμπτη θα πήγαινε στη σύνοδο κορυφής, αλλά δεν θα πάει. Και η τρόικα θα ήταν σήμερα στην Αθήνα για την έναρξη ενός πρώτου κύκλου επαφών και διαπραγματεύσεων, αλλά δεν έρχεται.

Οι διαπραγματεύσεις για το νέο μνημόνιο δεν ξεκίνησαν με τους καλύτερους οιωνούς. Από την άλλη πλευρά, όμως, η προγραμματική συμφωνία των τριών κομμάτων που συνέπραξαν για τον σχηματισμό κυβέρνησης είναι γεγονός και οι πρώτες προσδοκίες ουσιαστικών παρεμβάσεων στο μνημόνιο, που θα δώσουν μια ανάσα στην κοινωνία, σε συνδυασμό με τη συμφωνία των τεσσάρων στη Ρώμη για πακέτο ανάπτυξης 130 δισ. ευρώ, συνιστούν παράγοντες που θα μπορούσαν, υπό προϋποθέσεις, να αποτελέσουν μια νέα ευκαιρία για την ελληνική οικονομία, στον βαθμό που έχουν ζυγιστεί, έχουν μετρηθεί και δεν είναι απλώς πυροτεχνήματα.

Η τρόικα όμως και πάλι θα έχει τον πρώτο λόγο, αφού αυτή κρατάει τον παρά των χρηματοδοτήσεων και δεν φαίνεται διατεθειμένη να δώσει το πράσινο φως για «πολιτικές» δόσεις, χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική εξυγίανση. Η έλευσή της στην Αθήνα αναμένεται να επαναπροσδιοριστεί μετά την έξοδο του πρωθυπουργού από το νοσοκομείο και την ορκωμοσία του νέου υπουργού Οικονομικών. Η εισαγωγή του κ. Ράπανου στο νοσοκομείο έφερε ψιθύρους για το αν τελικά θα ορκιστεί υπουργός Οικονομικών, θέμα για το οποίο επίσημες πληροφορίες δεν υπάρχουν.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η έλευση της τρόικας φαίνεται να πηγαίνει για την ερχόμενη Δευτέρα, οπότε είχε αρχικά προγραμματιστεί η έλευση του κλιμακίου σε πλήρη σύνθεση (σήμερα επρόκειτο να έρθουν μόνο οι επικεφαλής Π. Τόμσεν, Κλ. Μαζούχ και Μ. Μορς) για την αξιολόγηση της προόδου και των καθυστερήσεων που έχουν σημειωθεί στη εφαρμογή του υφιστάμενου προγράμματος και εν συνεχεία για τις όποιες τροποποιήσεις.

Το πλαίσιο των προωθούμενων αλλαγών στο μνημόνιο, από την άλλη πλευρά, έχει ήδη τεθεί με την προγραμματική συμφωνία των τριών κομμάτων, από την οποία προκύπτουν οι βασικές παράμετροι:

1. «Παράταση του χρόνου δημοσιονομικής προσαρμογής κατά δύο τουλάχιστον χρόνια». Το κλίμα φαίνεται να είναι θετικό για την παροχή παράτασης καθώς και πάλι η τρόικα κατάφερε να πέσει έξω όσον αφορά το μέγεθος της ύφεσης. Από 2,8% που είχε αρχικά εκτιμηθεί για φέτος, ήδη ο στόχος αναθεωρήθηκε στο 4,7% και αν σταματήσει στο 6,5% θα είμαστε τυχεροί. Στην επιδείνωση της κατάστασης έβαλε το χεράκι της και η μακρά περίοδος αβεβαιότητας και ακυβερνησίας, που είχε άμεση επίπτωση στην πραγματική οικονομία.

Ασχέτως των παραγόντων που επιδείνωσαν την κατάσταση, η επαναφορά στην ανάπτυξη απομακρύνθηκε για μία ακόμη φορά και η παράταση είναι μονόδρομος, δεδομένου ότι παράλληλα αποδείχθηκε με τον πλέον περίτρανο τρόπο (μετά από δύο εκλογικές αναμετρήσεις) ότι η κοινωνία είναι καζάνι που βράζει και όποιος επιχειρήσει να συνεχίσει στην οδό της βίαιης προσαρμογής θα έχει να αντιμετωπίσει κοινωνική έκρηξη ικανή να απειλήσει και την ίδια την ευρωζώνη.

Με αυτά τα δεδομένα, η παράταση θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, χωρίς να σημαίνει ότι θα δοθεί απλόχερα, χωρίς απαιτητικές προϋποθέσεις και ενδεχομένως στη λογική λίγο-λίγο, αφού νωρίτερα αποδείξετε ότι είστε «καλά παιδιά». Χαρακτηριστικές ως προς αυτό ήταν οι δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων το Σαββατοκύριακο.

2. Η προγραμματική συμφωνία αναφέρει: «Η συλλογική αυτονομία και η ισχύς των συλλογικών συμβάσεων εργασίας επανέρχεται στο επίπεδο που προσδιορίζουν το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Δίκαιο και το ευρωπαϊκό κεκτημένο,σύμφωνα με το οποίο το ύψος του μισθού στον ιδιωτικό τομέα συμφωνείται μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Αυτό περιλαμβάνει και τη ρύθμιση του κατώτατου μισθού που προβλέπεται στη ρύθμιση της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας».
Η τρόικα είχε επιμείνει στη ανάγκη εσωτερικής υποτίμησης ως υποκατάστατου της ανέφικτης εντός ευρωζώνης υποτίμησης του νομίσματος. Το γεγονός ότι το μπαλάκι του ύψους των μισθών στον ιδιωτικό τομέα «πετάγεται» στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους δεν συνεπάγεται, προφανώς, αύξηση των μισθών κατά 22%, όσο δηλαδή το ύψος των περικοπών ή ακόμα χειρότερα κατά 32% στην περίπτωση των νέων.

3. «Αποκατάσταση αδικιών (χαμηλοσυνταξιούχοι, πολυτεκνικά επιδόματα κ.λπ.) με άμεσα δημοσιονομικά ισοδύναμα». Στο μέτωπο αυτό θα πρέπει να βγει χαρτί και μολύβι. Να προσδιοριστούν με ακρίβεια ποιες «αδικίες» θα αποκατασταθούν, να μετρηθεί το δημοσιονομικό κόστος και βεβαίως να βρεθούν τα ισοδύναμα.

Ούτως ή άλλως, είναι γνωστό ότι η τρόικα μπορεί να δεχθεί προτάσεις από μια σειρά επιλογών που οδηγούν στο ίδιο δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Στην παρούσα συγκυρία εκτιμάται ότι αν βρεθεί το δημοσιονομικό ισοδύναμο (υπενθυμίζεται όμως ότι για τις περικοπές των 325 εκατ. ευρώ από τις συντάξεις στην τελευταία διαπραγμάτευση έψαχναν μερόνυχτα και ισοδύναμα δεν έβρισκαν κόβοντας τελικά συντάξεις) δεν θα υπάρξει πρόβλημα αποδοχής από την τρόικα.

4. «Ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσων φορολογουμένων για φέτος, ώστε να μην ξεπερνούν το 25% του εισοδήματός τους (τα υπόλοιπα σε δύο ετήσιες δόσεις)». Τα εκκαθαριστικά που άρχισαν να έρχονται είναι γνωστό ότι είναι «φωτιά» και τα νοικοκυριά θα δυσκολευτούν -αν δεν σηκώσουν τα χέρια ψηλά- να πληρώσουν μέχρι το τέλος του έτους φόρο εισοδήματος (με αφορολόγητο 5.000 ευρώ), έκτακτη εισφορά και τέλος επιτηδεύματος όλα σε ένα, ιδίως αν έχουν παράλληλα μεγάλη ακίνητη περιουσία και έχουν ήδη λάβει το ΕΤΑΚ του 2009 και προετοιμάζονται για το ΦΑΠ του 2010 και του 2011.

Αν όμως η ρύθμιση ισχύσει από φέτος, ο προϋπολογισμός, που έχει ήδη «μπατάρει» με υστέρηση εσόδων της τάξεως του 1 δισ. ευρώ, θα πρέπει να ξαναγραφτεί.

5. «Επέκταση του επιδόματος ανεργίας για έναν ακόμα χρόνο (1+1) από κοινοτικούς πόρους». Αν η επέκταση του επιδόματος ανεργίας έπρεπε να χρηματοδοτηθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό, η διαπραγμάτευση μάλλον θα ήταν χαμένη από χέρι. Δεδομένου όμως ότι η χρηματοδότηση της επέκτασης σχεδιάζεται να γίνει από κοινοτικούς πόρους, αν η κυβέρνηση δεν θέλει να κατηγορηθεί για ευχολόγια χωρίς αντίκρισμα, θα πρέπει ήδη να έχει εξασφαλίσει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει. Το ίδιο ισχύει και για την «επέκταση του επιδόματος ανεργίας και σε μη μισθωτούς (αυτοαπασχολούμενους, επιτηδευματίες κ.ά.) που έχασαν τις δουλειές τους, εφόσον πληρούν εισοδηματικά κριτήρια (επίσης από κοινοτικούς πόρους)».

8. «Σταδιακή αύξηση του αφορολόγητου ορίου στους ευρωπαϊκούς μέσους όρους στο πλαίσιο του Εθνικού Φορολογικού Συστήματος με κριτήρια κοινωνικής δικαιοσύνης, ιδιαίτερα για τους μισθωτούς (συμπεριλαμβανομένων και των συμβάσεων έργου που υποκρύπτουν συμβάσεις εργασίας) και τους συνταξιούχους».

Το γεγονός ότι η αύξηση θα είναι «σταδιακή», χωρίς να προσδιορίζεται καμία παράμετρος ποσοτική ή χρονική, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μάλλον η τρόικα θα πει: «Καλά, πείτε μας ακριβώς τα σχέδιά σας και μετά τα λέμε». Ούτως ή άλλως στο μνημόνιο προβλέπεται η ψήφιση νέου φορολογικού νόμου, με ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Στο πλαίσιο αυτό, και αν παράλληλα η κυβέρνηση κατάφερνε να εισπράξει έσοδα από την πάταξη της φοροδιαφυγής, το μέτρο θα μπορούσε να συζητηθεί.

9. «Μείωση των εξής φορολογικών συντελεστών: - ΦΠΑ για την εστίαση στην προηγούμενη κλίμακα.
- ΦΠΑ για αγροτικά εφόδια, σπόρους, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, ζωοτροφές, σε χαμηλά κλιμάκια». Μόνο και μόνο από την επαναφορά του ΦΠΑ από το 23% στο 13%, ο προϋπολογισμός εκτιμάται ότι θα χάσει έσοδα της τάξεως του 1 δισ. ευρώ. Αν υπάρξει πρόταση δημοσιονομικά ισοδύναμη, και πάλι μπορεί να συζητηθεί. Το ζήτημα είναι από πού θα βρεθεί το 1 δισ. ευρώ.

10. «Όχι απολύσεις στο δημόσιο». Το μνημόνιο απαιτεί μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων κατά 15.000 φέτος και κατά 150.000 έως το τέλος του 2014. Ήδη στο υπουργείο Οικονομικών έχουν αρχίσει να συζητιούνται προτάσεις για παροχή κινήτρων αύξησης των συνταξιοδοτήσεων και στοχευμένων μετατάξεων για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών του Δημοσίου. Η τρόικα θεωρείται ότι δύσκολα θα πειστεί γιατί θεωρεί ότι είναι εκ των ων ουκ άνευ η μείωση του δημόσιου τομέα.

11. «Αντικατάσταση του Ειδικού Τέλους Ακινήτων και όλων των φόρων επί της ακίνητης περιουσίας με ενιαίο προοδευτικό φόρο». Μεγάλο στοίχημα δεδομένου ότι θα πρέπει ο νέος φόρος να οδηγεί σε έσοδα της τάξεως των 2,5 δισ. ευρώ. Η αντικατάσταση του επονομαζόμενου χαρατσιού είχε συμφωνηθεί στο πλαίσιο του διαλόγου για το φορολογικό ανάμεσα σε Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, χωρίς όμως να έχει υπάρξει η πρόταση για τον φόρο που θα το αντικαταστήσει. Ερώτημα παραμένει πότε θα γίνει αυτή η αλλαγή γιατί ο προϋπολογισμός του 2012 έχει συμπεριλάβει τα έσοδα από το ειδικό τέλος ακινήτων.

12. «Αγροτική Τράπεζα: Επανακεφαλαιοποίηση και εξυγίανσή της. Διαφύλαξη του χαρτοφυλακίου υποθηκών αγροτικής γης». Μεγάλο αγκάθι, καθώς κατά περιόδους δεν είναι κρυφό ότι η τρόικα έχει απαιτήσει ριζικές λύσεις για την Αγροτική.