Η ευρωκρίση θα κρατήσει 20 χρόνια

By Wolfgang Münchau

Πάντα αναρωτιόμουν ποιος τοποθετείται σε ριψοκίνδυνους τίτλους μετά από τέτοιες «ιστορικές» ανακοινώσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ορισμένες φορές το ράλι διαρκεί κάποιες ώρες. Άλλες πάλι μερικές ημέρες. Το τελευταίο δεν κράτησε ούτε βδομάδα. Τα spreads των ιταλικών και των ισπανικών ομολόγων βρίσκονται πλέον σε υψηλότερα επίπεδα από ό,τι προ της συνόδου.

Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι η Ε.Ε. πραγματοποίησε ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση συμφωνώντας έναν δρόμο προς την τραπεζική ενοποίηση, αλλά ότι δεν έκανε αρκετά ως προς την αντιμετώπιση της κρίσης. Διαφωνώ με αυτήν την εκτίμηση. Νομίζω ότι οι ηγέτες έκαναν ένα πολύ μεγάλο βήμα… προς τη λάθος κατεύθυνση.

Το αποτέλεσμα της συνόδου ήταν να εξαρτηθεί η συγκεκριμένη απόφαση για την επίλυση της κρίσης από μία μελλοντική απόφαση, η οποία θα είναι ακόμη δυσκολότερο να επιτευχθεί και κατά συνέπεια πιθανότερο να αποτύχει. Συμφώνησαν ότι δεν θα υπάρξει κοινή ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μέχρις ότου αποφασιστεί η πλήρης τραπεζική ενοποίηση. Και η Bundesbank μας υπενθύμισε ότι η τραπεζική ενοποίηση είναι ανέφικτη χωρίς πολιτική ενοποίηση. Το εύλογο συμπέρασμα, λοιπόν, είναι πως η κρίση δεν θα λυθεί μέσα στα επόμενα 20 χρόνια.
Αυτό που γνωρίζουμε τώρα είναι πως η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει σε ένα κοινό σύστημα εγγύησης τραπεζικών καταθέσεων. Δεν μπορεί καν να συμφωνήσει στο να δοθεί τραπεζική άδεια στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας ώστε να αποκτήσει κεφάλαια. Εάν η Γερμανία δεν μπορεί να κάνει τώρα τα ελάχιστα από όσα απαιτούνται, γιατί να πιστέψει κανείς ότι θα συμφωνήσει σε πολιτική ενοποίηση; Αυτή η υπόσχεση είναι ακόμη πιο αναξιόπιστη από τον αλκοολικό που ορκίζεται ότι θα κόψει το αλκοόλ σε πέντε χρόνια.

Η πολιτική της διάσωσης του ευρώ έφτασε πλέον σε ένα κρίσιμο όριο στη Γερμανία. Μία ισχνή πλειοψηφία εξακολουθεί να τάσσεται υπέρ του ευρώ. Οι περισσότεροι τάσσονται κατά νέων πακέτων στήριξης. Μία ομάδα 160 οικονομολόγων, υπό την ηγεσία του Hans-Werner Sinn, του προέδρου του ινστιτούτου Ifo, κοινοποίησε την προηγούμενη εβδομάδα μανιφέστο ενάντια στην τραπεζική ενοποίηση. Ένα οργισμένο κείμενο, που όμως αντικατοπτρίζει την κρατούσα άποψη.

Η απάντηση της Angela Merkel ήταν αποκαλυπτική. Τους είπε πως δεν πρέπει να ανησυχούν για τίποτα, καθώς η τραπεζική ενοποίηση αφορά την κοινή εποπτεία. Δεν θα υπάρξει κοινό σύστημα εγγύησης τραπεζικών καταθέσεων. Έχει, λοιπόν, πολύ διαφορετική αντίληψη για το τι συνιστά η τραπεζική ενοποίηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Στην καλύτερη περίπτωση, θα περίμενα αυτή η νέα τραπεζική ενοποίηση να αφορά τις 25 μεγαλύτερες τράπεζες και να αφήνει το κόστος των cajas και των Landesbanken σε εθνικό έλεγχο. Σαν να υπόσχεται τώρα ο αλκοολικός ότι θα πίνει μόνο τα καλύτερα και ακριβότερα κονιάκ.
Η τραπεζική ενοποίηση που απαιτείται είναι αυτή που δεν θα δεχθεί η Γερμανία: κεντρική εποπτεία και έλεγχος, κοινό ταμείο αναδιάρθρωσης και κοινό σύστημα εγγύησης καταθέσεων. Θα χρειαστούν χρόνια για να δημιουργηθεί. Για να γίνει σωστά απαιτείται τροποποίηση στα εθνικά συντάγματα και στις ευρωπαϊκές συνθήκες, αν μη τι άλλο για να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος της ΕΚΤ. Είναι καθαρή τρέλα να στηρίζεις την αντιμετώπιση της κρίσης στην επιτυχία ενός εγχειρήματος που θα ήταν η μεγαλύτερη απόπειρα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στην Ιστορία.
Με τα επιτόκια των 10ετών ομολόγων άνω του 6%, ούτε η Ιταλία ούτε η Ισπανία μπορούν να διατηρήσουν την ένταξή τους στην ευρωζώνη. Αυτό έπρεπε να καταστήσουν σαφές ο Mario Monti και ο Mariano Rajoy στην Angela Merkel κατά τη διάρκεια της συνόδου. Θα έπρεπε να της πουν ότι οι κυβερνήσεις τους θα κάνουν όλες τις απαραίτητες προετοιμασίες εξόδου από την ευρωζώνη εάν δεν υπάρξει αλλαγή πολιτικής. Η λύση απαιτεί είτε ευρωομόλογο είτε κάποια άλλη μορφή κοινής ευθύνης για το χρέος τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα και αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ. Η Γερμανία δεν αποδέχεται το πρώτο και η ΕΚΤ δεν αποδέχεται το δεύτερο.

Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι τίποτα δεν είναι βιώσιμο ή αυτορρυθμιζόμενο, δύο είναι οι πιθανές πορείες: Η πρώτη είναι να τηρηθεί στάση αναμονής μέχρι την κατάρρευση. Αυτή είναι η στρατηγική που ακολουθούν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και οι… αλκοολικοί. Η εναλλακτική είναι να αρχίσουν οι προετοιμασίες - προσέχοντας εν τω μεταξύ μην πυροδοτηθεί η κατάρρευση. Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς έξοδο μιας χώρας από το ευρώ χωρίς να παραβιάζονται εκατοντάδες εθνικοί και ευρωπαϊκοί νόμοι. Γι' αυτό κανείς δεν το κάνει. Θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει ανωτέρα βία, ίσως στρατιωτική. Η κατάρρευση θα συνιστούσε το μεγαλύτερο οικονομικό σοκ της εποχής μας.

Τον Νοέμβριο είχα γράψει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει δέκα τρόπους να σώσει το ευρώ. Εάν είχαν κάνει από τότε την προετοιμασία για την τραπεζική και τη δημοσιονομική ενοποίηση, ενδεχομένως τώρα να ήταν σε θέση να συμφωνήσουν σε μία αποτελεσματική στρατηγική αντιμετώπισης της κρίσης. Δεν το έπραξαν τότε και τώρα δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Το μήνυμα που έλαβα εγώ από τη σύνοδο είναι πως η ευρωζώνη δεν θα λύσει την κρίση. Υπό αυτήν την έννοια, ναι, ήταν όντως μία «ιστορική σύνοδος».

ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.